Michał Książek

radca prawny

Doradzam wykonawcom oraz podwykonawcom robót budowlanych w ich bieżącej działalności, ze szczególnym uwzględnieniem sporządzania i zawierania umów na wykonanie robót budowalnych lub umów w relacji wykonawca – podwykonawca… [Czytaj więcej…]

Nieznajomość prawa szkodzi — pewnie nie raz słyszeliście to znane powiedzenie.

Najbardziej szkodzi chyba nieznajomość takiego prawa, które daje nam korzyści, które daje nam uprawnienia i które pozwala na podjęcie walki (w tym przypadku z nieuczciwym inwestorem, o czym poniżej).

Muszę powiedzieć, że dzisiejszy wpis uważam za mega ważny (jak nie jeden z najważniejszych w całym moim blogu). Dlatego jest dłuższy niż zwykle, ale obiecuję same pozytywne informacje dla wykonawców, więc zapoznaj się z nim do końca.

Naprawdę zależy mi (tutaj stawiam się w roli edukatora, co mnie cieszy), aby każdy z wykonawców miał ŚWIADOMOŚĆ ISTNIENIA mało znanego i POMIJANEGO przepisu dotyczącego umowy o roboty budowlane, który jest według mnie potężnym narzędziem w ręku wykonawcy i skutecznym środkiem „nacisku” w razie braku płatności lub nieterminowych płatności.

TYM ŚRODKIEM NACISKU JEST GWARANCJA ZAPŁATY WYNAGRODZENIA.

Gwarancja zapłaty wynagrodzenia dla wykonawcy

Zasada ustalania zabezpieczeń w umowach o roboty budowlane

W umowach o wykonywanie robót budowlanych przyzwyczajeni jesteśmy, że zabezpieczenie zazwyczaj dotyczy należytego wykonania umowy (lub niewykonania) i jest to zabezpieczenie oczywiście dla inwestora.

Generalnie nie odkryję Ameryki jeżeli powiem, że szereg umów o roboty budowlane jest naszpikowanych zabezpieczeniami dla inwestora, ale brakuje w nich zabezpieczeń dla wykonawcy.

W dzisiejszym wpisie kilka słów i moich rad o tym, o co wykonawca musi zadbać WCZEŚNIEJ, aby dochodzić zapłaty od inwestora za wykonane prace. Chciałbym, żeby każdy z wykonawców zapamiętał jedno – zadbaj o dokumenty w trakcie wykonywania robót, a nie załatwiaj ich dopiero po wykonanej pracy.

Niestety zdążyliśmy się już przyzwyczaić (mówię niestety, bo tak nie powinno być!), że nieterminowe płatności lub ich brak stały się powszechne w naszym biznesowym świecie. Bądźmy szczerzy – nie jesteśmy w stanie tego uniknąć, bo przecież musielibyśmy rezygnować z większości kontraktów i bać się podpisywać jakąkolwiek umowę, a tak biznes nie działa.

Spór z inwestorem

Czy wykonawca może bronić się przed brakiem zapłaty za wykonane prace? Oczywiście, że tak!

Ale czy uda się uzyskać zapłatę od inwestora – to Wykonawco zależy w znacznej mierze od Ciebie!

Dlaczego otrzymanie zapłaty zależy od samego wykonawcy?

Zauważyłem przez te kilka dobrych lat, że wielu wykonawców w trakcie wykonywania robót po prostu zapomina o jakimkolwiek zabezpieczeniu się na wypadek, gdyby inwestor nie chciał im zapłacić.

Dzisiejszy wpis będzie krótki, bo dotyczący jedynie ustalenia daty zawarcia umowy w wersji elektronicznej, ale równocześnie bardzo ważny z punktu widzenia prowadzenia robót, o czym na końcu.  

Ostatnio poproszono mnie o wyjaśnienie z pozoru błahej wątpliwości związanej z samym faktem zawarcia umowy o roboty budowlane, a mianowicie w jakiej dacie konkretna umowa została zawarta. Jesteśmy przyzwyczajeni do podpisywania umów w formie papierowej, ale w nasze życie (również zawodowe/biznesowe) wkracza coraz mocniej komputeryzacja.

Ustalenie daty zawarcia umowy

Data zawarcia umowy w wersji elektronicznej

W przypadku umowy zawieranej w formie pisemnej przez inwestora i wykonawcę podczas wspólnego spotkania nie mamy wątpliwości – jest to data wskazana na umowie.

Mniej oczywista jest data zawarcia umowy w wersji elektronicznej (tj. certyfikowanym podpisem elektronicznym), kiedy to zazwyczaj inwestor składa podpis innego dnia, niż robi to wykonawca.

Roboty ulegające zakryciu — co zrobić, aby ich kontrola i odbiory były przeprowadzane z poszanowaniem interesów inwestora oraz wykonawcy?

Odbiory to ten etap robót, który jest niezwykle ważny dla wszystkich uczestników procesu budowlanego. W trakcie wykonywania robót budowlanych wykonawca wraz z inwestorem przeprowadza często dziesiątki odbiorów. Dzisiaj kilka słów na temat odbiorów robót ulegających zakryciu.

Roboty ulegające zakryciu

Uprawnienia inwestora w odbiorze robót ulegających zakryciu

Odbiór robót ulegających zakryciu w swojej procedurze nie różni się znacznie od innych odbiorów. Zasadniczo sporządzany jest zatem protokół, który następnie potwierdza przedstawiciel wykonawcy i inwestora (o odmowie dokonania odbioru przez inwestora i o tym jak z tym walczyć przeczytasz w moim poście: Uchylanie się inwestora od odbioru robót budowalnych).

Z perspektywy wykonawcy ważne jest jednak, na co chcę zwrócić szczególną uwagę poprzez dzisiejszy wpis, jak procedura samego wykonywania robót budowlanych ulegających zakryciu jest uregulowana w umowie z inwestorem.

Odbiór robót budowlanych jest jednym z podstawowych obowiązków inwestora. W bardzo dużym uproszczeniu proces budowlany polega na tym, że wykonawca zobowiązuje się wykonać roboty wskazane w umowie o roboty budowlane, natomiast inwestor zobowiązany jest dokonać odbioru i zapłacić umówione wynagrodzenie.

Czasami zdarza się, że inwestor całkowicie bezpodstawnie uchyla się od dokonania odbioru robót. Do takich sytuacji dochodzi, gdy m.in. inwestor twierdzi, że roboty zostały wykonane nieprawidłowo i zawierają wady. Kluczowe jest jednak, z perspektywy wykonawcy, czy wskazane wady mają charakter istotny, czy nieistotny.

W tym miejscu muszę podkreślić, że istnienie nieistotnych wad co do zasady nie może tamować sporządzenia protokołu odbioru przez inwestora i wykonawcę. Odmowa odbioru oczywiście przekłada się na kwestie płatności wynagrodzenia dla wykonawcy – zazwyczaj od dokonania odbioru uzależnione jest dokonanie płatności na rzecz wykonawcy.

Uchylanie się inwestora od odbioru robót budowlanych

Rodzaje wad w robotach budowlanych

Wady w wykonanych robotach możemy podzielić na istotne oraz nieistotne.

Wady istotne to wady poważne i powodujące, że nie jest możliwe korzystanie z przedmiotu robót zgodnie z ich przeznaczeniem (nie nadają się do użytkowania), natomiast wady nieistotne to takie, które nie powodują, że przedmiot robót nie nadaje się do użytkowania. Takie wady powodują jedynie obowiązek ich usunięcia przez wykonawcę i świadczą o nienależytym wykonaniu umowy przez wykonawcę, ale nie świadczą o tym, że w całości umowa została przez niego wykonana wadliwie (wady są częściowe, fragmentaryczne).

Dzisiaj temat niezwykle ważny, bo dotyczący zabezpieczenia dla wykonawcy należytego wykonania umowy przez jego podwykonawcę.

Kilka dni temu zgłosił się do mnie Klient w sprawie spornej ze swoim podwykonawcą. Chodziło o nieopłacone faktury oraz kwestie związane z odmową dokonania odbiorów z uwagi na wady.

Jeszcze przed przeanalizowaniem umowy Klient poinformował mnie, że „miał mieć gwarancję bankową” jako zabezpieczenie należytego wykonania umowy, ale jej nie dostał.

Po przeanalizowaniu umowy okazało się, że rzeczywiście w umowie wskazano jako zabezpieczenie roszczeń mojego Klienta – Wykonawcy, gwarancję bankową, którą miał w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy dostarczyć podwykonawca.

Na tym jednak postanowienia dotyczące zabezpieczenia się kończyły. A jaki był tego skutek, o tym w podsumowaniu.

Gwarancja bankowa lub ubezpieczeniowa należytego wykonania umowy

Sposoby zabezpieczenia należytego wykonania umowy

Dla każdego wykonawcy zabezpieczenie należytego wykonania umowy jest kluczowym narzędziem, które moim zdaniem musi znajdować się w każdej umowie z podwykonawcą.

Sposobami zabezpieczenia mogą być:

Odstąpienie od umowy w umowie z podwykonawcą – co musi zawierać umowa, aby można było z niego skorzystać?

Klauzula umownego prawa odstąpienia od umowy jest instytucją dobrze znaną i szeroko stosowaną w umowach o roboty budowlane.

W umowach o roboty budowlane, zarówno w relacji inwestor – generalny wykonawca, jak i w relacji generalny wykonawca – podwykonawca, znajduje się szereg postanowień zabezpieczających strony w razie nienależytego wykonywania umowy przez jedną z nich. Jednym z takich postanowień zabezpieczających jest właśnie umowne prawo odstąpienia. Zazwyczaj strony umowy o roboty budowlane — w przeważającej mierze inwestor lub generalny wykonawca — określają szereg sytuacji, w których — w razie zaistnienia pewnych okoliczności — mogą odstąpić od umowy.

Tymi okolicznościami są m.in.:

  • nierozpoczęcie robót w terminie,
  • nieregulowanie należności względem dalszych podwykonawców lub ich regulowanie nieterminowo,
  • prowadzenie robót z naruszeniem zasad bezpieczeństwa pracy itp.

Odstąpienie od umowy w umowie z podwykonawcą

Wadliwe postanowienia o umownym prawie odstąpienia

W wielu umowach jednak, co zdarzyło mi się niestety nie raz zauważyć, umowne prawo odstąpienia jest uregulowane, ale nieskutecznie, ponieważ nie spełnia wymogów ustawowych.

Dla przykładu wskazać można postanowienie o treści:

Przewijanie do góry